No marco das XX Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro, celebradas a mediados de novembro na Facultade de Veterinaria de Lugo, tivemos a ocasión de charlar con Mónica Martínez, de Ausum Asesores y Abogados, que participou no encontro. Na súa charla expuxo como as decisións sociais e fiscais afectan os negocios, e nesta entrevista publicada en Vaca Pinta 42 afondamos un pouco máis nos puntos que abordou durante a súa intervención.
Cales son as principais características dos distintos tipos de sociedades?
As sociedades mercantís son, basicamente, as máis importantes e coas que máis se traballa. Así pois, as sociedades anónimas están pensadas para grandes volumes de investimento e moitos socios, onde a relación persoal non é tan importante e esixen un capital social mínimo de 60.000 €; por tanto, xa partimos dunha barreira de limitación económica relevante e hai moitos negocios que non teñen ese volume para empezar. A sociedade limitada é moi manexable e versátil no ámbito xurídico, e permite establecer un corte entre o que eu son como persoa física, as responsabilidades que asumo e as que ten que asumir esa sociedade. A miña recomendación é sempre empezar cunha sociedade limitada polo seu capital social, que parte de 3.000 €, pola súa estrutura organizativa e polos seus estatutos, que permiten certa flexibilidade e versatilidade co amparo legal desa figura xurídica no medio.
Que tipo de forma xurídica lle aconsellas adoptar a unha gandería de vacún de leite?
Débense analizar diversos factores; o primeiro, o investimento que se vai realizar. Se eu estou a asumir un investimento dun millón de euros ou dun pouco menos, non ten ningún sentido que monte unha sociedade civil, porque ese diñeiro estou a asumilo a título persoal, con todos os meus bens presentes e futuros. Se vou ter unha sociedade civil onde a aspiración é que eu teña uns rendementos moi altos, e ademais somos poucos membros, voume plantar nuns tipos tributarios moito maiores que se opto por unha figura xurídica que tributa en imposto sobre sociedades (IS), co cal haberá que ver en que volumes nos movemos e que rendemento se espera obter e, en función diso, decidir. Hai entidades que polas súas cifras e polo escaso risco que van asumir, sempre lles vai ir mellor estar en IRPF.
Ás granxas que xa alcanzan un volume de investimento, facturación e rendemento elevados, sempre lles vai compensar unha sociedade mercantil, unha SAT de responsabilidade limitada, ou algún tipo de figura que, digamos, me exima a min como persoa de certas responsabilidades.
É habitual que desde as Administracións se aconselle constituírse como sociedade civil ou como sociedade agraria de transformación (SAT). Que opinas sobre isto?
A sociedade civil, na miña opinión, non é boa idea, porque eu estou a responder como persoa física por esa sociedade civil. Pode mesmo chegar a afectar ao punto de que, se eu herdo dos meus pais nun futuro, ese patrimonio poida estar arriscado. Unha SAT ten outro tipo de conformación legal e é verdade que, sen estatutos, regula a limitación de responsabilidade, así que supón un certo amparo. Ten unha finalidade máis social, co cal entendo que iso é o que pretende a Administración cando promove ese tipo de sociedades onde se busca un desenvolvemento social da zona, igual que no caso das cooperativas. Ningunha das dúas é unha figura exclusivamente mercantil, senón que contan cun fondo máis social do que ten unha sociedade normal xurídica, como unha SA ou unha SL.
A responsabilidade tamén recae na figura do administrador, que, no caso das ganderías, acostuman ser os propios accionistas. Como lles pode afectar a eles persoalmente isto?
Os administradores sempre van ter máis responsabilidade que un socio normal e corrente, porque ao final están a asinar eles e asumindo decisións. Suponse que no teu cargo de administrador debes actuar de maneira ordenada, dilixente e ser leal cara á sociedade. Tamén se debe tratar de buscar, no caso dunha posible situación de insolvencia, minimizar o dano a terceiros. Se actúas dentro dunha responsabilidade normal, cumpres cos trámites que che marca a lexislación mercantil e coas túas obrigacións sen grandes excesos; estás a cumprir coa lexislación. Nese caso a figura do administrador debería estar exenta de calquera responsabilidade. Moitas veces o problema de que un negocio vaia mal non é por unha mala administración, senón polas circunstancias que se poden dar, como que entre outro competidor ou que haxa unha pandemia.
É verdade que no campo agora mesmo se está usando moito a figura do administrador como responsable tributario solidario, por exemplo, en empresas que van a concurso ou nas que, polo que sexa, se finaliza a súa actividade con débedas. Viuse que a Administración Tributaria é un modo bastante rápido de buscar a recadación que se perdeu por mor de tirar da responsabilidade dos administradores, e estase usando moito esa figura de derivación de responsabilidade aos administradores, que é complexa e un problema a efectos xurídicos. De feito, o Tribunal Supremo limitou isto un pouco porque se supón que un debe pagar pola capacidade económica que ten el persoalmente. Cando ti derivas a responsabilidade a un terceiro, neste caso un administrador, estás facéndolle pagar por unha capacidade económica que ten outro. É unha figura complicada, pero é verdade que si se está facendo uso dela e é un problema a efectos da seguridade que pode ter un administrador cando as cousas van mal; cando van ben, xa non hai ningún problema.
Como inflúe a forma xurídica á hora de liquidar impostos?
Cando eu estou no ámbito dunha sociedade civil ou dunha comunidade de bens, por exemplo, que era algo moi típico que se utilizaba tamén para as explotacións, sobre todo deste sector, pois estou nun ámbito de IRPF, neste caso do sector agrario; no resto dos casos, as sociedades civís van ao imposto sobre sociedades, pero neste, estou no ámbito do IRPF, que é un imposto progresivo, é dicir, que ten en conta a miña situación persoal e vai agravando a capacidade económica en maior contía na medida en que aumenta esa capacidade. O obxectivo é que haxa unha responsabilidade de que o que máis ten, pague máis. Eu pódome atopar con que hai xente que pola rendibilidade que ten na súa actividade non pague nada, pero hai outra xente que se pode plantar en tipos do 47 % de marxinal, é dicir, moito máis que calquera entidade que tribute no imposto sobre sociedades.
Unha SL vai pagar sempre o mesmo tipo, o 25 % no réxime xeral, e, a partir deste ano, o 23 % as empresas que teñan menos dun millón de euros de facturación. Pero xa está, non ten en conta outra circunstancia máis que catro ou cinco elementos regulados. Se eu teño rendementos moi altos e vou a un ámbito de tributación de IRPF, podo estar a pagar infinitamente máis do que pagaría se tributase nun tipo fixo que é o tipo do IS.
As sociedades agrarias de transformación tamén tributan no imposto sobre sociedades. É unha entidade un pouco estraña e moi específica do sector agrario, que ten personalidade xurídica propia, co cal se vai a tipos fixos do 25 % no ámbito xeral, que é unha cousa estraña, tendo en conta que non deixa de ser unha sociedade civil e que as normais tributan no IRPF.
Pensamos na forma xurídica á hora de crear unha sociedade, pero nunca temos en conta o momento de disolvela. Isto é importante?
Moi importante. Se eu teño unha actividade económica, haberá unha serie de complexidades que van tributar dunha maneira diferente e que poden complicar moito a operación de venda a terceiros. Se montas unha sociedade limitada onde vendes unhas participacións, é moito máis simple e rápido. Por exemplo, teño unha SL con 3.000 participacións; se quero vender o meu negocio, vendo as miñas participacións. Só teño que facer esa escritura de compravenda e xa está. Cun único documento fixen o cambio completo. A efectos de sucesión tamén é moito máis simple, aínda que é verdade que no imposto sobre sucesións e doazóns hai igualmente reducións importantes, sexa persoa xurídica a que estea a legar en sucesión, ou sexa unha actividade a título persoal. Pero desde logo é moito máis simple un proceso onde eu simplemente vendo unhas accións e non os elementos por separado.
Nas sociedades agrarias de transformación é máis complexo ao tratarse dunha sociedade civil: é como vender unha participación dunha sociedade civil. Ao final, vaise a unha ganancia patrimonial en IRPF. Non é tan complicado como vender unha empresa persoal ou unha SC, pero estaría nun termo intermedio. Se ti buscas que entre un investidor novo, sempre é moito máis simple facelo nunha mercantil onde os procedementos están máis regulados. Unha SAT está regulada por cada unha das comunidades autónomas, igual que as cooperativas van ao rexistro de cooperativas de cada comunidade. O modus operandi de cada un deses rexistros difire levemente, entón, sempre se nos complica un pouco máis a existencia que cunha mercantil.
Outro dos temas que ás veces lles causa preocupación aos gandeiros é como fixar o salario dos socios, que tamén son traballadores da granxa, e as bases de cotización. Que lles aconsellas?
O das bases de cotización xa nolo vai resolver a Administración da Seguridade Social en función do que cada un estea a recibir persoalmente, porque ata agora os autónomos viñan cotizando unha tarifa fixa que escollían eles. A partir de xa, equipararase un pouco ao réxime xeral e estableceranse uns tramos onde o autónomo teña certa marxe de manobra para moverse, unha base mínima e unha máxima na que cotizar, en función dos ingresos que perciba. Non se vai dar a circunstancia, por exemplo, que se dá agora mesmo, de xente que cobra 200.000 euros, factura 15 millóns de euros na súa empresa e paga un autónomo de 300 €. O que se pretende é equilibrar esas cotizacións e que cada vez se asemelle máis ao réxime xeral.
Como fixar os salarios? É complicado. En todo caso, a lexislación tributaria o que nos establece é que os salarios que se retribúen aos socios traballadores deben ser salarios de mercado, é dicir, se eu fago un traballo que podería facer calquera outro, ese salario tería que ser equiparable ao que cobraría calquera outro que non fose membro desa sociedade. Outra cousa é que se eu son socio, ademais, poida ter un dividendo pola actividade. Pero a efectos tributarios, o imposto sobre sociedades establece os prezos de transferencia. É verdade que tes certa marxe de manobra e, por outra banda, se ti es socio, a empresa ten uns rendementos, entón ti cobras uns rendementos polo feito de selo. Hai moitos socios nas empresas que non reciben nunca nada porque se distribúe en salarios; pois non: se eu son socio, terei que ter dereito a cobrar uns dividendos por achegarlle o meu diñeiro a esa sociedade, igual que se poño o diñeiro nunha conta corrente ou nun fondo de investimento terei dereito a recibir esas retribucións en función de como sexan.
Para estas retribucións, tómase como referencia algún convenio colectivo ou algunhas táboas salariais estándar?
Teriamos que irnos ao mercado, aínda que o que considera o mercado a efectos tributarios é algo moi amplo, porque o que fai a Administración Tributaria é: “Neste sector en concreto, a media dos salarios para este posto é tanto”. Pero claro, non é o mesmo un salario que se pague por este posto aquí en Lugo, que un salario que se pague polo mesmo posto en Madrid. Non podo tomar como referencia unhas circunstancias sociais e económicas dunha zona que non é a miña.
Nestas xornadas técnicas estamos vendo o labor dos asesores das ganderías nos distintos aspectos relacionados coa produción. É importante incluír o asesoramento fiscal e financeiro?
Si, sempre, en todo, porque para que as empresas evolucionen ben e non teñamos sobresaltos na actividade económica que desenvolvamos, debemos prestar atención á profesionalización dos sectores.
Neste sector son moi importantes as subvencións, tanto a PAC como as axudas para a adquisición de maquinaria. Como lle aconsellas á xente que as utilice?
Sempre, por defecto, un ten que pensar en como vai estruturar o seu negocio e que rendibilidades vai obter sen ter en conta esas subvencións, porque a rendibilidade do negocio ten que verse. Se eu non recibo nada polo que for, porque incumprín condicións ou porque se modificaron as bases que viñan utilizándose habitualmente, teño que saber que se invisto en algo vou ter uns beneficios, e teño que investir porque realmente necesito ese activo ou ese persoal, non simplemente porque teña unha axuda me vou ter que meter nun investimento. Realmente, hai que valorar a necesidade de cada activo concreto ou de cada investimento específico que fagamos, sexa de circulante ou sexa de activo fixo, para ver se realmente nos interesa, independentemente de que teñamos ou non axuda.
Que impresión che están xerando estas xornadas? Paréceche unha boa iniciativa que pode influír de maneira positiva no sector para difundir e ampliar coñecementos?
Por suposto que me parece positivo. Canta máis formación, mellor; canta máis profesionalización, mellor, e iso só pode desembocar en que todo vaia mellorando, en que as nosas empresas, sexan do tipo que sexan, neste caso do sector agrario, suban de nivel e sexan máis competitivas, co cal o único que me queda é darlles os parabéns a Seragro, aos organizadores e aos patrocinadores, por ter esta iniciativa e levar tantos anos realizándoa con éxito.
